How Argentina went from a rich country to a poor country/अर्जेन्टिना देशलाई किन ?भिकारीको देश भनिदै छ ।
अर्जेन्टिना साउथ अमेरिकाको दोस्रो सबै भन्दा ठुलो इकोनोमी भएको देश हो । करिब एक दशक बाट यस देशमा चर्को मुल्य र गरिबीले यहाँका मानीसहरुलाई जीवन जीउनको लागी अप्ठ्यारो भइरहेको छ । यस देशका नागरिकहरु सगँ पैसा छैन् । काम गर्ने नागरिकहरुको पनि तलब एकदमै कम रहेको छ । यस देशका नागरिकहरु सगँ कम पैसा भएको कारण सस्तो तरकारी, अन्न किन्नको लागी टाढाँ सम्म जाने गरिरहेका छन् । यहाँका नागरिकहरुलाई जीवन जीउन कठिनाई भइरहेको छ । अर्जेन्टिनामा चर्को महँगाई दर १०४प्रतिशत भन्दा बढी रहेको छ ।रिर्पोटले भनिरहेको छ ।
यस वर्षसम्म करिब १३०प्रतिशत करिब पुग्ने भनिएको छ । यस्तो हुनुको कारण यस देशको सरकार र सरकारीअधिकारीहरुलाई जिम्मेदार लगाइरहेका छन् । अर्जेन्टिनाको राजधानी Buenos Aires हो । अर्जेन्टिाना फुटबल खेलाडीLional messi को नामले चिनिन्ने गरिन्छ । अर्जेन्टिनाको इकोनोमी कुनै समयमा अमेरिका भन्दा पनि राम्रो रहने गर्दथ्यो । अहिले यो देश नराम्रो वा कठिन अवस्थाबाट हिडिरहेको छ ।
अर्जेन्टिना खाधान्न निर्यातको देश भनेर परिचित छ । यो देश आज यस देशका नागरिकहरु एउटा–एउटा सिताको लागी बाटो पर्खनु परेको छ । करिब एकदशक समय देखि गरिबी को दलदलमा भासिदै गइरहेको छ ।प्रत्येक ४ व्यक्ति मध्ये एक व्यक्ति गरिबी हुदै गई रहेको छ । सरकारको गल्ती र कम प्रभाव नितीको कारण करिब ५८५बिलियन डलरको क्रृण भइसकेको छ ।र यस देशको करेन्सी पिसो डलरको तुलनामा कमजोर भइरहेको छ ।
१ डलर करिब यो समयमा २३०.६५ Argentine Pesoबराबर रहेको छ ।अप्रेलको महिनामा त १डलर करिब ५०० Argentine Peso को बराबर भइसकेको थियो । यो देश पहिला वर्षहरु देश देखि इतिहासिक सुख्खाको सिकार भइरहेको छ । जसले गर्दा यस देशको बालीहरु पुरै तरिकाबाट बर्बाद भइसकेको छन् । सुख्खाको कारणले गर्दा अर्जेन्टिनाको अर्थव्यवस्थाको कम्मर भाचिदिएको छ । यो देशले कुनै समयमा सोविन,गहुँ,लगायत अरु खाधान्न निर्यात गर्ने गर्दथ्यो । तर अहिले आफै आयात गर्नु पर्ने अवस्था छ । यस देशमा २०२२को सुख्खाले देशको पछिल्ला ६०वर्ष सम्मको रेकर्ड भाचिदिएको थियो ।
अर्जेन्टिनाको देशको Pampas Regionसबै भन्दा खाधन्न उत्पादन हुने स्थान हो । यस स्थानमा सोइविन र गहुँको उत्पादन अधिक मात्रामा हुने गर्दछ । अत्यधिक सुख्खाको कारणले गर्दा यस देशका कृषकहरु लाई १४डलर बिलियनको डलरको घाटा बेहोर्नु परेको छ । किनभने कृषि उत्पादन निर्यात यस देशको सबै भन्दा ठुलो स्रोत रहेको छ । खाधान्न उत्पादन कम वा घाटा बेहोर्नुको कारण यस देशकाहरुले बाली लगाउन पुरै बन्द गरिदिए ।
त्यस कारणले गर्दा बजारमा खाधान्नको मुल्य अत्यधिक बढ्यो । अर्जेन्टिनाको सरकारले यो समस्यालाई कम गर्नको लागी international monetary fundसगँ ४४बिलियन क्रृणको अनुरोध गरिएको छ । जुन क्रृण अर्जेन्टिना सरकारले पाएको छ । यस देशका नागरिकहरु बिदाको समयमा साथी भाई ,परिवार सगँ घुम्न गएर खानाको मजा लिने गर्दथे । अहिले ति सबै घरमा बसेर पनि रमाइलो गर्न पाइरहेका छ्रैनन् ।
हामिले सरकारलाई भोट दिएका थियौ । यस देशका नागरिकहरुले भनिरहेका छन् । हाम्रो सरकारले हाम्रो लागी केही पनि गरिरहेको छैन । आउदो साल चुनाव हुने भनीरहेको छ । तर जुन तरिकाबाट सरकारले गरिबी घटाउने र मुल्य घटाउनु पर्ने हो । त्यस्तो नगर्दा जनता रिसाएका छन् । र आउने चुनावमा आफ्नो रिस देखाउने भनिरहेका छन् । त्यही कारणले गर्दा मानीसहरुले आफ्नो लक्जरी सामान जस्तै कार,एसी,फ्रिज र रुम हिटरलाई बेचि रहेका छन् ।
उनीहरुको पहिलो प्राथमिकता बच्चाहरुले दिनमा एक पटक त डाइट खान पाउन ।महँगाईको कुरा गर्दा अर्जेन्टिना दुनियाको चौथो देशको लिस्टमा ओने गर्दछ । १००प्रतिशत महँगाइ दर भएको देशहरु मात्र ४देशहरु आउने गर्दछन् । पहिलो नम्बरमा रहेको देश लेबनान हो । यस देशको महँगाई दर ४६४प्रतिशत रहेको छ । दोस्रो नम्बरमा भेनेजुएला आउने गर्दछ । भेनेजुएला मा महँगाई दर १५६प्रतिशत रहेको छ । तेस्रोमा श्रिया देश आउने गर्दछ ।
भने यसको महँगाई दर १३९प्रतिशत रहेको छ । अर्जेन्टिनामा सबै भन्दा पैसा आउने आयस्रोत मकैको निर्यात र पर्यटकबाट आउने गर्दथ्यो । र यो आय पुरै तरिकाबाट खतम भइसकेको छ । यसको कारण कोरोना माहामारीको कारण पर्यटक आउन छाडे भने अत्याधिक सुख्खाको कारण उत्पादन मा कमी आयो । यस्तो समस्याबाट छिटै उम्कन अल्लि गारो हुन सक्दछ । तर अर्जेन्टिना यो समयमा यस्तो समस्या सगँ जुझनु परेको छ ।
तर पहिले देखी यस्तो सस्या थिएन बिसौ शताब्दीमा शुरुको अवस्था अर्जेन्टिना विश्वकै सातौ सबै भन्दा ठुलो इकोनोमी देश थियो । सन् १८९६मा अर्जेन्टिनाको जि डि पि पर क्यापिटा अमेरिका भन्दा पनि धेरै थियो । सन् ।१९२०सम्म यो देश दुनियाको १०औ इकोनोमी मा आउने गर्दथ्यो । अमेरिकाको स्टक बजारमा भएको ठुलो गिरावटले शुरु भएको इकोनोमी डिप्रेसनले दुनियाको धेरै जसो देशहरुलाई यस्तो समस्यामा ल्याएको हो । जस्तै बेरोजगारी ,गरिबी ,भोकमरी अत्याधिक मुल्य वृद्धि यस्ता समस्या अर्जेन्टिना मा धेरै हुन थालेको थियो ।
बिशौ शताब्दिको सबै भन्दा लामो र खर्तनाक आर्थिक मन्दीको रुपमा चिनिन्ने गरिन्छ । तर खाधान्न उत्पादन र एग्रीकलचरल उत्पादनको निर्यातको दममा अर्जेन्टिना अघिल्ला कैयौ दशक सम्म आफुलाई सफल इकोनोमी बनाउन सफल भएको थियो । त्यस पछि देशमा कालो अवधि फेरि शुरु हुन्छ । सन् १९७४मा राष्ट्रपति जुआन पेरोनको मृत्यु हुन्छ । र उनकी श्रीमती देशको राष्ट्रपति बन्छीन । तर नयाँ राष्ट्रपतिको विरोदमा छिटै एउटा सैन्य विद्रोह शुरु हुने गर्दछ । अमेरिकाले यस सैन्य विद्रोहलाई मद्दत गरिराको थियो । सन् १९७६सैन्य विद्रोह हुन्छ । र राष्ट्रपतिलाई सत्ताबाट हटाइन्छ ।
देशमा सैन्य नियमको शरुवात एकदमै खर्तनाक रुपमा शुरु हुन्छ । राष्ट्रपति र उपराष्ट्रियको छनोट सैन्य सरकारले नै गर्दछन् । सबै पार्टीको लिडरहरुलाई दुख दिने र मार्ने गरियो । अमेरिकाले सन् १९८१२मा अर्जेन्टिना सैन्य सरकारबाट आफ्नो सहयोग फिर्ता लग्यो जसको कारण सन् १९८३मा सैन्य सरकार पतन हुन्छ । देशमा चुनाव हुन्छ । त्यसपछि फेरि देशमा एउटा लोकतान्त्रिक सरकारको स्थापना हुने गर्दछ । बिस्तारै देशमा सुधार आउन आउन थाल्छ । आज यो ल्याटिन अमेरिकाको तेस्रो र साउथ अमेरिकाको दोस्रो सबै भन्दा ठुलो अर्थव्यवस्था छ ।
यस बाहेक अर्जेन्टिनामा प्राकृतिक स्रोत साधनको प्रयाप्त भन्डार रहेको छ । यहाँको एग्रिकलचर उत्पादन लाई हरु देशमा निर्यात गर्ने गरिन्छ । जसले देशलाई धेरै रेमिन्यु मिल्ने गर्दछ । तर पछिल्ला ३०वर्षदेखि अर्जेन्टिना आर्थिक मन्दीको सिकार बनेको छ । र यसै बिच सुख्खा खेतहरुको कारणले यहाँका जीवनहरुलाई पुरै तरिकाबाट प्रभावित गरिरहेको छ । मानक जाति र जनावर यो समयमा अर्जेन्टिनामा खानाको समस्याबाट पुरै तरिकाबाट लडिरहेका छन् ।
यस देशका मानीसहरु सगँ आफुले खाने खाना छैन । जनावरलाई के खुवाउने त्यही भएर आफ्नो जनावरहरु बेच्न बाध्य छन् । मान्छेहरु सगँ बस्नको लागी घर नभए पनि भाडामा बस्ने मानीसहरुलाई घरको भाडा तिर्न समस्या भइरहेको छ । जसको घर थियो । त्यो घर पनि खानाको लागी बेचिदिए । मानीसहरु घरबार विहिन भइरहेका छन् । पुरै देशभरि सरकारको विरुद्धमा बोलिरहेका छन् । तर यो समस्यामा सुधार आउने कुनै गएको छ ।
अर्जेन्टिनामा यस्तो समस्या हुनु कारण सरकारको सामाजिक कल्याण निति पनि कुनै न कुनै ठाउँमा जिम्मेवार मानिन्छ । किनभने यस निति अन्तर्गत सरकार आफ्ना जनताहरु धेरै कुरामा छुट दिएका थियो । जस्तै कर कम लिने गरिन्थ्यो । निशुल्क पानी,विधुत जस्ता सुविधाहरु दिइयो । तर अहिलेको समयमा १८मिलियन भन्दा धेरै नागरिकहरुको आवश्यकता पनि पुरा हुन सकेको छैन् ।